Kleur van zand
De herkomst van de korrels bepaalt de kleur van het zand. Dat zijn dus de mineralen, gesteenten en/of resten van mariene organismen waaruit het zand bestaat. Of het nu wit, geel, oranje, zwart, roze, rood, paars, grijs of zelfs groen is, de kleur van zand geeft aanwijzingen over de samenstelling en biedt een kijkje in de geschiedenis van het strand, de rivier, het meer of waar het zand ook vandaan komt.

Wat maakt zand wit?
Hyams Beach in New South Wales, Australië, staat volgens het Guiness Book of World Records bekend als het witste zandstrand op aarde. Het zand dankt zijn helderwitte kleur aan de zuiverheid van de fijngemalen kwartskristallen, waaruit het zand bestaat. Clearwater Beach op het Barrier Island van Florida tussen Tampa en de Golf van Mexico en de stranden op het eiland Angaga op de Malediven hebben ook opvallend witte zandstranden die zijn samengesteld uit fijngemalen kwarts.

Wit zand - Hyams Beach in New South Wales, Australië (foto, Dave Naithani)

Niet al het witte zand is gemaakt van kwarts. Het strandzand op tropische eilanden ziet er vaak wit uit omdat het bestaat uit calciumcarbonaat, dat afkomstig is van de schelpen en skeletten van op rif levende mariene organismen, waaronder koralen, weekdieren en micro-organismen die foraminiferen worden genoemd.
{unitegallery wit}
De beroemde witte zandstranden van Hawaï komen eigenlijk van de poep van papegaaivissen. De vissen bijten en schrapen algen van rotsen en dode koralen met hun papegaaiachtige snavels, vermalen het oneetbare calciumcarbonaat rifmateriaal (meestal gemaakt van koraalskeletten) in hun ingewanden en scheiden het vervolgens uit als zand. Papegaaivissen kunnen elk jaar honderden kilo's wit zand produceren en helpen daarmee om een divers koraalrif-ecosysteem in stand te houden!

Wat maakt zand geel?
De overgrote meerderheid van de stranden in Europa, de Verenigde Staten en Oceanië zijn kwartszand. Zand dat bijna geheel uit kwarts bestaat. Dit zand is wit tot licht bruin/geel van kleur. De gele kleur wordt vaak veroorzaakt door een klein laagje roest (ijzeroxide) dat de korrels omgeeft. De vorming hiervan is een gevolg van de activiteit van micro-organismen en bacteriën.


Geel zand - Callantsoog, Nederland

Wat maakt zand oranje?
Mineralen met een hoog ijzergehalte kunnen er voor zorgen voor dat zand een oranje tint krijgt. Dit is onder andere te zien op de stranden van Ramla Bay in Gozo, Malta, en in Porto Covo, Portugal. Het oranje zand in Porto Ferro op Sardinië, Italië, is afkomstig van een combinatie van oranje kalksteen, gemalen schelpen en vulkanische afzettingen. 

Oranje zand - Porto Ferro in Sardinië, Italië (foto, Roman Königshofer)

Wat maakt zand rood?
Rode zandstranden, zoals die in een groot deel van Prince Edward Island in Canada (inclusief Cavendish Beach), ontlenen hun kleur aan ijzerrijke mineralen. Wanneer ijzer in contact komt met zuurstof, vormt het ijzeroxide (roest). Door deze oxidatie kunnen er verschillende tinten rood ontstaan. Hetzelfde proces vind plaats bij het roestkleurige, ijzerrijke stof op Mars.

Een vulkanische sintelkegel, een eenvoudige vulkaan met één opening, omringt het Kaihalulu-strand in Maui en voorziet het van ijzerrijke mineralen en dus rood zand. Evenzo hebben de ijzerrijke zwarte en rode lavarotsen het Kokkini-strand voortgebracht, bekend als Red Sand Beach, genesteld in de basis van de nabijgelegen vulkanische kliffen van Santorini, Griekenland.

Rood zand - Kaihalulu Beach in Maui

Wat maakt zand roze?
Wanneer een strand roze zand heeft, is er meestal een vorm van koraal in de buurt. De roze tint onthult vaak een mengsel van wit zand met rode schelpen of calciumcarbonaat van koraal en kan dus variëren van pastel tot dieper roze. De beroemde roze zandstranden op Harbour Island in de Bahama's zijn samengesteld uit vermalen foraminiferen, een eencellig marien organisme met een roodgekleurde schaal. De stranden in Balos, Kreta, krijgen ook hun roze tint van gemalen schelpen. In Tangis Beach in Indonesië en het Rangiroa-atol in Frans-Polynesië wordt wit zand gemengd met rood koraal om roze zand te produceren.

Roze zand - Elafonessi, Kreta, Griekenland
{unitegallery roze}
Wat maakt zand paars?
Grote stukken paars zand zijn ook te vinden op Plum Island Beach voor de oostkust van de Verenigde Staten. Op Plum Island, de thuisbasis van zeehonden, roofvogels en sneeuwuilen, is het paarse zand het resultaat van een mengsel van fijnkorrelig roze zand met donkere korrels. De roze zandkristallen zijn meestal gemaakt van almandine-pyrope-granaat, een veel voorkomend mineraal dat wordt gewonnen uit metamorfe gesteenten in het gebied. Sommige van de donkerdere korrels bevatten zelfs groene epidoot, een ander mineraal dat veel voorkomt in metamorf gesteente.

Paars zand- Pfeiffer Beach, Big Sur, Californië, Verenigde Staten (Robert Brett)

Wat maakt zand groen?
Het mineraal olivijn is verantwoordelijk voor de prachtige maar zeldzame groene zandstranden, zoals Papakolea Beach op het grote eiland Hawaï. Olivijn is een ander mineraal dat zich, net als basalt, vormt als lava afkoelt. Het olivijn bij Papakolea werd daar afgezet door de Pu'u Mahana sintelkegel, onderdeel van een nu slapende vulkaan waarvan het magma rijk was aan olivijn. De botsing van hete lava en koud oceaanwater produceert ook de olivijnrijke groene zandstranden in Kourou, Frans-Guyana.

Zwart zand - Papakōlea Beach, South Point, Hawaii (Natarajanganesan)

Wat maakt zand zwart?
Zwarte zandstranden, zoals Punalu'u Beach op Hawaï, krijgen hun kleur van basalt, een veel voorkomend stollingsgesteente dat zich vormt als lava afkoelt. In Hawaï spuwen vulkanische openingen onder water magma dat snel afkoelt wanneer het in contact komt met het oceaanwater. De resulterende brokken basalt spoelen vervolgens aan op de kust om het strand te bedekken met zwarte zandkorrels. In het verleden heeft vulkanische activiteit ook het Black Sand Beach in Vik, IJsland, en het Muriwai Black Sand Beach in Auckland, Nieuw-Zeeland, gecreëerd dankzij een mengsel van van basaltafzettingen, ijzer, titanium en ander vulkanisch materiaal. Het zwarte zand op Playa Negra in Puerto Viejo, Costa Rica, en het zand van Puerto de la Cruz op Tenerife, Canarische Eilanden, Spanje zijn daarnaast magnetisch dankzij het ijzergehalte.

Zwart - Diamond Beach, Jökulsárlón Glacier Lagoon, IJsland
{unitegallery zwart}
Wat maakt zand veelkleurig?
Rainbow Beach in Queensland, Australië, heeft zand met wat sommigen zeggen dat het meer dan 70 verschillende kleuren zijn die komen van erosie van nabijgelegen, veelkleurige kliffen. Niet alle zandkleuren zijn natuurlijk van oorsprong. Twee stranden die bekend staan als Glass Beach, een langs de zuidelijke oever van Kauai en de andere in de buurt van Fort Bragg, Californië, hebben ook een regenboog van kleuren, maar zijn volledig door mensen gemaakt. Het veelkleurige zeeglas dat het "zand" op beide stranden vormt, is misschien prachtig om naar te kijken, maar is afkomstig van glas dat in de zee is getrokken van industriële vuilnisbelten in de buurt en gedurende tientallen jaren is gladgestreken door oceaangolven.

Veelkleurig (Human Made) zand - Glass Beach - Fort Bragg, Californië, Verenigde Staten (Gustavo Gerdel)

Bronnen: www.quickanddirtytips.com, National Ocean Service, Geologie van Nederland